“Kies voor kwaliteit voor toekomstige generaties”

Weblogbericht | 04-04-2018 | Berno Strootman, Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving

Nederland dankt zijn bestaan en zijn rijkdom voor een belangrijk deel aan de ligging in de delta van de grote Europese rivieren Rijn en Maas. Hierdoor worden we gedwongen tot een omgang met hoogwaters en overstromingen, waarin de rest van de wereld een voorbeeld ziet. Niet alleen door de opeenvolgende civieltechnische innovaties, maar in toenemende mate ook door de verbinding die we weten te leggen tussen de omgang met water, onze culturele identiteit en de aantrekkelijkheid van ons landschap.

Lange termijn Ambitie Rivieren

Het werk aan de rivieren is nog lang niet af. Er zijn nu nieuwe veiligheids-normen, de neerslagkarakteristiek verandert door klimaatverandering, en de ruimtedruk neemt toe. De komende decennia zijn hierdoor flinke aanpassingen aan ons rivierensysteem nodig. Het College van Rijksadviseurs is gevraagd te reflecteren op de Lange termijn Ambitie Rivieren (LTAR), waarin de voorkeurstrategieën voor Rijn en Maas uit het Deltaprogramma worden geactualiseerd.

Om ervoor te zorgen dat we in de toekomst voldoende beschermd zijn tegen de rivieren, heb ik namens het College geadviseerd om, naast het versterken van de dijken in het rivierengebied die te zwak zijn om aan de nieuwe faalkansnormen te voldoen, vooral in te zetten op rivierverruiming. Daardoor kan het riviersysteem ontspannen en wordt het minder gevoelig voor onzekerheden. Bovendien kan zo ook ruimte ontstaan voor het realiseren van andere doelen in gebiedsontwikkelingen langs de rivieren. Rivierverruiming biedt ook de kans om bestaande landschappelijke kwaliteiten van bijzondere dijktrajecten in stand te houden.

De bescherming tegen hoog water is een belangrijk doel, dat we moeten aangrijpen om ook de ruimtelijke kwaliteit te verbeteren. Daarom heb ik geadviseerd om dijkversterking en rivierverruiming in samenhang te verkennen met opgaven voor energie, natuur, waterkwaliteit, rivierbeheer, scheepvaart, wonen, werken, landbouw en recreatie en een aantrekkelijk woon- en vestigingsklimaat. Ik pleit ervoor om onze ruime ervaring met de integrale en ontwerpende aanpak van de opgaven in het rivierengebied de komende jaren in te zetten om het rivierengebied veiliger, rijker en mooier te maken.

Positieve effecten

Met rivierverruiming hebben we in het programma ‘Ruimte voor de Rivier’ veel ervaring opgedaan. Naast de positieve effecten op waterveiligheid laten de resultaten van het programma zien dat vooral dijkverleggingen, hoogwatergeulen en andere binnendijkse maatregelen goed kunnen worden gecombineerd met interessante vormen van gebiedsontwikkeling met meerdere doelen: natuur, recreatie, delfstoffenwinning, wonen en werken.

Met de dijkverlegging Lent-Nijmegen is ook overtuigend aangetoond dat door rivierverruiming de ruimtelijke kwaliteit in gebieden met hoogstedelijke dynamiek kan worden versterkt. Het is urgent juist op plekken waar de komende jaren een hoge stedelijke dynamiek heerst of plannen voor nieuwe infrastructuur worden gemaakt nú de mogelijkheden te onderzoeken en de kansen voor dijkteruglegging aan te grijpen, voordat rivierverruiming door verdere verstedelijking of andere nieuwe ontwikkelingen onmogelijk wordt gemaakt.

Dubbele doelstelling

Ik pleit voor een programma ‘Ruimte voor de rivier 2.0’, waarin een harde kwantitatieve opgave voor waterstandsbeheersing wordt gecombineerd met een ondubbelzinnige doelstelling voor versterking van de ruimtelijke kwaliteit. Hierdoor weet iedereen waar hij aan toe is en kunnen we doelgericht aan de slag om Nederland veiliger en mooier te maken. Door daarbij vroegtijdig aandacht te besteden aan wensen van de lokale bevolking en hun handelingsperspectieven zal het draagvlak voor waterveiligheidsmaatregelen flink toenemen.