Resultaten IJmond
IJmond was één van de drie regio’s die centraal stond in het tweede Toekomstatelier XXL. Een regio waar industrie en leefkwaliteit vechten voor hun plekje. Hoe kan een gezond bodem- en watersysteem helpen bij het maken van fundamentele keuzes voor de lange termijn toekomst? In vogelvlucht hebben we in drie dagen het gebied onder de loep genomen. Een verre toekomstverkenning met open vizier. De verkenning leverde inzicht op in welke opgaven er op de lange termijn spelen in het gebied, hoe dat keuzes op de korte termijn beïnvloedt, waar knelpunten kunnen ontstaan maar ook waar bouwstenen voor oplossingen liggen.
De IJmond
Sinds de aanleg van het Noordzeekanaal is de IJmond de perfecte locatie voor zowel industrie als wonen en recreatie. Lange tijd bestonden deze functies relatief ontspannen naast elkaar en de industrie vormde behalve een economische motor ook een belangrijke identiteitsdrager voor de inwoners van de regio. Maar de spanning tussen industrie en een gezonde leefomgeving wordt steeds groter. Ook werpt de transitie naar een klimaatneutrale en circulaire samenleving kritische vragen op over waar je als land de publieke middelen, zoals hernieuwbare energie, zoet water, schone lucht en ruimte, voor wilt inzetten. Niet alle economische activiteiten hebben in hun huidige vorm een toekomst in een circulaire economie. In het licht van zeespiegelstijging en de energietransitie vraagt het ook om het opnieuw nadenken over de logica van specifieke activiteiten op specifieke plekken. Deze vragen spelen niet alleen in de IJmond, maar op veel plekken in heel Nederland.
Ver vooruitkijken om het speelveld te verkennen
Door Nederland in 2100 als tijdhorizon te kiezen en een gezond bodem- en watersysteem radicaal als uitgangspunt te nemen, hebben we de hoeken van het speelveld maximaal opgespannen. Dit geeft de vrijheid om echt vanuit het bodem- en watersysteem te redeneren en niet beperkt te worden door opgaven en beslissingen die op de korte en middellange termijn spelen.
De oefening is dan ook bedoeld om de mogelijke toekomsten in beeld te brengen, waarmee een rijke inhoud op tafel komt om vervolgens het gesprek te kunnen voeren over de wenselijke toekomst. Dit toekomstatelier is nadrukkelijk een verkenning van de mogelijke toekomsten op de lange termijn en het in beeld brengen van de factoren die daarop van invloed zijn. Welke waarden en functies in het gebied zijn toekomstvast en wil je voor de lange termijn zeker stellen? En waar is juist meer adaptatie nodig?
Een bloemlezing van de IJmond
Van een afstand naar de regio IJmond kijkend, ontstaat zicht op een reeks verhalen. Vanuit de geschiedenis volgen keuzes elkaar vaak logisch op. Maar wat als je vanuit de toekomst naar vandaag kijkt? Is alles dan wel zo logisch? De verhalen vormen een levende bloemlezing van IJmond. Met wortels in het verleden en uitgebloeide takken in het heden, tekenen zich met nieuwe knoppen ook de contouren af voor toekomstige verhalen.
De verhalen schetsen een goed beeld van water speelt in het gebied. Zijn er quotes die we als streamer naar boven kunnen halen?
Van zoet tot zout
Hoe kan het centraal stellen van een gezond bodem- en watersysteem helpen bij het maken van fundamentele keuzes voor de lange termijn toekomst? Om die vraag te verkennen hebben we een gezond bodem- en watersysteem radicaal centraal gesteld en drie invalshoeken onderzocht: Supersluis, Kennemerduin en IJzee. De eerste invalshoek zet in op business as usual met een steeds groter wordende sluis bij IJmuiden. De tweede gaat zoutindringing en verzilting tegen door de monding van het Noordzeekanaal te dempen en daarmee het duingebied te herstellen. En de derde invalshoek maakt van het Noordzeekanaal een nieuwe zeearm door de sluis te verplaatsen voorbij Amsterdam en getijdenwerking terug te brengen in het gebied.
Het ontwerpend onderzoek verkent mogelijke toekomsten voor de IJmond regio en helpt om de opgaven scherper te krijgen en zicht te krijgen op de fundamentele keuzes die voorliggen. Het gaat dus niet om het ontwikkelen van een plan, maar om het onderzoeken van de keuzes. De resultaten komen binnenkort online.