Economie van de toekomst heeft alles met ruimte te maken

Nieuwsbericht | 28-06-2024 | 07:00

Wouter Veldhuis: “Op basis van een analyse van de economische sectoren met een grote ruimtelijke impact (de industriële landbouw en de energie-intensieve industrie) benoemt het CRa dat overheden wel degelijk ruimtelijke condities kunnen scheppen om deze economische sectoren te sturen. Zij kunnen een belangrijke rol spelen als het gaat om de verdeling van publieke goederen. De vraag moet niet langer zijn: Kan het?, de vraag is nu: Is het echt nodig?”.

Triage: sturen in tijden van schaarste

De schaarste aan ruimte, duurzame energie en zoet water noopt tot moeilijk keuzes: moet je de schaarse groene energie bijvoorbeeld inzetten om de productie van kunstmest te verduurzamen, in de wetenschap dat de meeste CO₂ vrijkomt bij het gebruik ervan? Of zetten we deze energie bijvoorbeeld in voor de productie van groen staal? Voor de verduurzaming van de economie zal een vorm van triage nodig zijn, en daarbij moeten ruimtelijke factoren een essentiële rol spelen.

Investeer in gebieden

Volgens het CRa moet Nederland in gebieden investeren in plaats van in bedrijven. Op die manier blijven publieke investeringen in bijvoorbeeld infrastructuur, waterhuishouding en energiesystemen in publieke handen, waardoor de aantrekkelijke vestigingsvoorwaarden geborgd zijn, ook als bedrijven besluiten te vertrekken.

Economie van de 22e eeuw

Het is meer dan terecht dat de transitie naar een duurzame economie prominent onderdeel is van het voorontwerp Nota Ruimte. Dit voorontwerp buigt zich over de vraag hoe Nederland er in 2050 uit moet zien en schetst de noodzakelijke versterking en herschikking van de vijf grote energie-intensieve industrieclusters en van de energienetwerken die er al liggen. Er komen kerncentrales, een waterstofbackbone, aanlandingspunten voor de windenergie die op zee wordt opgewekt, maar een echte visie op de economie van de toekomst ontbreekt. Dat is ook logisch: in de planologie geldt 2050 als ‘straks’. In de analyse van de ruimtelijke condities voor de economie van ‘later’ kijkt het CRa naar de 22e eeuw. Het Nederland van nu is een gevolg van de ruimtelijke en economische beslissingen van een eeuw of langer geleden, zo werken ook de keuzes van vandaag op hun beurt minstens een eeuw door.

In het najaar van 2024 scherpt het CRa de analyse aan met een verkenning van de ruimtelijk-economische keuzes die moeten worden gemaakt. In het licht van onder andere het voorontwerp Nota Ruimte, het Nationaal Plan Energiesysteem en het Nationaal Programma Circulaire Economie. Deze moeten nader uitgewerkt en geconcretiseerd worden door het nieuwe kabinet.