NRP-voorzitter Bart Krol over verduurzamen kerken
Drie ontwerpteams zijn aan de slag gegaan met verduurzaming van iconische stadskerken. Zij zijn geselecteerd voor de ontwerpfase van de prijsvraag ‘Sublieme schoonheid, sublieme duurzaamheid’. In een serie interviews vertellen betrokken deskundigen over hun wensen en verwachtingen rond de winnende visies. Voorzitter Bart Krol van NRP, de netwerkorganisatie voor renovatie en transformatie, pleit voor nieuwe functies voor oude kerkgebouwen.
‘Het beste vastgoed staat er al’. Voorzitter Bart Krol van NRP, de netwerkorganisatie voor renoveren en transformeren, verwoordt kort en krachtig de overtuiging van de ongeveer honderd partners in zijn organisatie. Bij dat beste vastgoed horen ook de vele kerkgebouwen in Nederland. ‘Wij zijn pleitbezorgers van nieuwe bestemmingen voor die gebouwen. Iedereen praat tegenwoordig over nieuwbouw. Maar we moeten tussen de oren krijgen, ook bij de politiek, dat we alles al zo’n beetje gebouwd hebben. We hebben al acht miljoen gebouwen staan in Nederland. De grote klus waar we voor staan is het aanpassen van het bestaande. We moeten verduurzamen wat we hebben. En dat zeg ik met drie uitroeptekens.’
Netwerk
De partners van NRP zijn bedrijven, woningcorporaties, financiële instellingen en overheden. Ze komen bijeen, publiceren, hebben een eigen opleiding en een jaarlijkse prijsvraag, de Gulden Feniks, voor de beste renovatie of transformatie. NRP heeft ook een erfgoedtak en enkele partners zijn betrokken bij de kerkenprijsvraag. De voorzitter hoopt dat de ontwerpen nieuwe kennis opleveren. ‘Die kunnen we dan delen. Dat is de essentie van lerend netwerken. Ook als een partner van ons gaat meedoen met het verduurzamen van zo’n iconische stadskerk dan kan die vooraf bij andere partners kennis ophalen.’
Praktische bril
Krol bekijkt de vele kerkgebouwen in Nederland met een praktische bril. ‘Het is een gegeven dat kerken steeds minder voor religieus gebruik dienst doen’, zegt hij. ‘We moeten de gebouwen een nieuwe functie geven. Daarmee blaas je nieuw leven in zo’n gebouw. Wat mij betreft is alles goed voor een kerk: woningen, een bibliotheek, een restaurant. Mensen houden van de oudere kerkgebouwen. In de jaren zestig en zeventig zijn veel kerken gesloopt en dat riep heftige emoties op.’
Over verduurzamen moet je realistisch zijn, vindt de voorzitter van NRP. ‘Je kunt driedubbel glas aanbrengen, maar je krijgt oude kerken niet dichtgetimmerd met een energielabel A. Die gebouwen zijn nooit duurzaam geweest. Doe dus wat je kunt en respecteer dat het nooit zo duurzaam wordt als nieuwbouw. Maar slopen en materialen weggooien is pas echt onduurzaam.’
Investeringen
Als het om de zakelijke kant en investeringen gaat biedt het netwerk van NRP ook deskundigheid volgens Krol. ‘Onze partner BOEi bijvoorbeeld heeft veel ervaring met restaureren en herbestemmen van erfgoed. Het is natuurlijk typisch Nederlands dat het ‘uit moet kunnen’. Bij de grote kerken als de Domkerk in Utrecht komt er wel geld voor verduurzamen, van het Rijk of van de Provincie. Bij de kleinere kerken zal er eerst een nieuwe functie moeten komen. Kies je voor woningen dan moet je aan het Bouwbesluit voldoen, maar zal het wel lukken met investeringen. Bij een bestemming in de culturele hoek wordt het ingewikkelder. Dan zullen we moeten hengelen naar subsidie.’
Vertimmerd
Is hij niet bang dat de kerkgebouwen hun uitstraling verliezen bij drastische ingrepen? Krol: ‘Je moet natuurlijk een beetje oppassen, maar er is niks mis mee om architectonisch iets erbij te doen. We hebben altijd aan onze kerken geprutst. Er is veel aan vertimmerd in de loop van de eeuwen. Dan viel er eens een toren om of dan was er brand. Bij het opbouwen is het net weer een pietsje anders gedaan dan dat het oorspronkelijk was. Ik vind het niet erg om met de kennis en liefde van vandaag wat te veranderen aan een kerkgebouw. Je mag er best wat eigentijds aan toevoegen. Alles beter dan slopen.’
Auteur: Margit Kranenburg