Stadsranden bieden ruimte voor opgaven van nu
De stadsranden bieden voldoende kansen om de urgente ruimtelijke en maatschappelijke opgaven van deze tijd aan te pakken. Hier is ruimte voor verdichting, zonder dat het ten koste gaat van groen en woongenot. Door nieuwe woningtypes toe te voegen, kunnen mensen doorgroeien in hun wijk. Betere verbindingen met het buitengebied vergroten de leefbaarheid en de identiteit van de wijk. De vaak noodzakelijke aanpak van openbare ruimte, infrastructuur en riolering bieden volop aanleidingen om deze wijken klimaatbestendig te maken.
Het College van Rijkadviseurs komt tot dit inzicht na een analyse van de 21 inzendingen van Panorama Lokaal, de ontwerpprijsvraag om wijken aan de rand van de stad klaar te maken voor de toekomst. 21 teams maakten de afgelopen maanden plannen voor Bargeres in Emmen, Mosterdhof in Westervoort, Rotterdam Beverwaard, De Westwijk in Vlaardingen, Julianadorp in de gemeente Den Helder, Haarlem Schalkwijk en Tilburg Noord. De winnaars worden vandaag om 12.00 bekend gemaakt tijdens een online event via www.panoramalokaal.nl.
Integraal
Panorama Lokaal stelde vorig jaar aan ontwerpteams de vraag hoe je de bouwopgave van een miljoen nieuwe woningen tot 2030 kunt koppelen aan het verbeteren van bestaande wijken. Het is niet efficiënt om iedere vorm van vernieuwing of groei stelselmatig buiten de stad te plaatsen. Hetzelfde geldt voor de energietransitie. Woningen moeten van het gas af. Als je dat realiseert in bestaande wijken, kun je dat combineren met een sociale verduurzaming. Dat is hard nodig als je kijkt naar problemen als vereenzaming, schulden, een ongezonde leefstijl en algehele onvrede die spelen in sommige buitenwijken.
Meer diversiteit aan woonvormen
De inzendingen van Panorama Lokaal tonen dat je in deze wijken aan de stadsranden heel precies woningen kunt toevoegen en daarmee de bestaande wijk kunt versterken. Veel ontwerpteams kiezen ervoor om het woningaanbod te differentiëren, door sloop/nieuwbouw, aanbouwen, optoppen of splitsen en het toevoegen van nieuwbouw. Met een rijk scala aan woontypologieën laten de ze zien dat er meer mogelijk is dan het standaard rijtjeshuis met tuin of de portiekflat. Zo maken ze wooncarrières in de wijk mogelijk, zorgen ze voor een gemengde bevolking en voor meer levendigheid, draagkracht en sociale veiligheid in de wijk.
De plannen tonen ook dat er allerlei mogelijkheden zijn om de wijken beter te verbinden met bos, weiland, water of strand. Groen en water worden de wijk in geleid, oude landschappelijke structuren hersteld en de vaak sleetse openbare ruimte krijgt een kwaliteitsimpuls. Dit draagt bij aan het vergroten van de biodiversiteit, een gezonde leefomgeving, aan klimaatadaptatie, de identiteit van de wijk, en het woonplezier.
Rijksbouwmeester Floris Alkemade: “In de stadsranden komen de urgente opgaven van nu samen, hier is het vanzelfsprekend om ze met elkaar te verbinden. Daarmee is veel winst te behalen. ”
Samenwerken
De belangrijkste oogst van de prijsvraag is dat er 21 interessante plannen zijn gemaakt voor een nieuwe aanpak van wijken en dat er ervaring is opgedaan in het samenwerken in lokale coalities van gemeentes, woningcorporaties, waterschappen, zorginstellingen, marktpartijen, bewoners en met multidisciplinaire ontwerpteams. Door samen te werken kunnen belangen gekoppeld worden. Ook die van bewoners. Om dat te borgen stellen verschillende ontwerpteams wijkbedrijven, coöperaties of gebiedsfondsen voor.
Deze prijsvraag heeft de opgaven in de stadsranden aangescherpt en oplossingsrichtingen verkend. Deze plannen kunnen een bron van inspiratie zijn bij de aanpak van woongebieden in de rest van Nederland. Voor de zeven gemeenten bieden de plannen perspectief voor een vervolg. De Rijksbouwmeester is bereid de projecten te blijven volgen.
Initatiefnemers
Panorama Lokaal is een initiatief van het College van Rijksadviseurs, in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Aedes, Staatsbosbeheer en Architectuur Lokaal.