Advies: rivierverruiming in de Waal als kans
Rivierverruiming vormt een kans om tegelijkertijd de ruimtelijke kwaliteit en de toekomstbestendigheid van het rivierenlandschap te vergroten. Dit adviseert het College van Rijksadviseurs aan de Minister van Infrastructuur en Waterstaat Cora van Nieuwenhuizen en Deltacommissaris Wim Kuijken. Aanleiding is de besluitvorming rondom het traject van de Waal ter hoogte van Varik-Heesselt.
De Waal
De Waal is veruit de gevaarlijkste rivier van Nederland. Er zijn de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet om de Waal veiliger te maken. Zo heeft de nevengeul Nijmegen-Lent een belangrijke bijdrage geleverd aan een veiliger Waal tot aan Tiel. Maar ten westen van Tiel ligt nog een belangrijke opgave. Het is dan ook cruciaal dat in de Lange Termijn Ambitie voor de Waal in het meest kwetsbare traject een reeks van structurele rivierverruimingsmaatregelen wordt opgenomen.
Lange termijn ambitie Rivieren
Het CRa is vanuit het perspectief van ruimtelijke kwaliteit gevraagd om advies uit te brengen over de Lange termijn ambitie Rivieren. Dit advies stelt het College begin 2018 op. Vooruitlopend daarop adviseren de Rijksadviseurs om in het traject van de Waal ter hoogte van Varik-Heesselt dijkversterking te combineren met de aanleg van een hoogwatergeul voor een robuust, klimaatbestendig riviersysteem. Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving Berno Strootman is voorzitter van het kwaliteitsteam (Q-team) van het project Varik-Heesselt, onderdeel van het Hoogwaterbeschermingprogramma (HWBP).
Rivierverruiming
Het advies baseert het CRa op de mogelijkheden die rivierverruiming biedt voor het vergroten van de waterveiligheid. In 2000 heeft het kabinet besloten om waterveiligheid in twee stappen te zekeren: de eerste stap met ‘Ruimte voor de Rivier’, de tweede stap met het Deltaprogramma. Als gevolg van nieuwe inzichten in faalmechanismen (dijkzwakte) en nieuwe normen (met het oog op een kwetsbaar achterland) werkt het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) nu aan een grote dijkversterkingsopgave. Het CRa constateert dat door de focus op het HWBP, het rivierverruimingsbeleid op de achtergrond dreigt te raken en dat is een zorgelijke ontwikkeling, stelt het CRa.
Integrale aanpak
De ervaring van ‘Ruimte voor de Rivier’ leert dat een integrale aanpak meerwaarde creëert. Projecten als Munnikenland, de dijkverlegging Nijmegen-Lent en de bypass IJsseldelta bewijzen dat rivierverruiming goed samen gaat met het ontwikkelen van een aantrekkelijke leefomgeving. De biodiversiteit is toegenomen, natuurnetwerken zijn versterkt en er zijn gewaardeerde stedelijk uitloopgebieden met grote recreatieve en culturele waarden ontstaan.Dit versterkt de sociaal-economische vitaliteit van de regio’s. Rivierverruiming vergroot de toekomstwaarde; voor waterveiligheid én ruimtelijke kwaliteit.
Intensieve samenwerking
Het CRa adviseert de minister en de Deltacommisaris verder om de samenhang tussen de projecten en de programma’s te versterken. Dit vraagt om een intensievere samenwerking tussen Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen en binnen het Rijk tussen de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat vanuit het dossier ‘water’, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor de ruimtelijke ordening (NOVI) en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit voor de verbinding met de Natuurambitie Grote Wateren.