Tentoonstelling Rijk aan Ontwerpkracht geopend in HNI

Nieuwsbericht | 23-01-2017 | 18:15

Sinds de nota Ruimte voor Architectuur uit 1991, de start van het nationale architectuurbeleid in Nederland, heeft het Rijk iedere vier jaar een nieuw beleidsdocument over architectuur en ruimtelijke ontwerp naar buiten gebracht. Het verschijnen van de Actieagenda Ruimtelijke Ontwerp 2017-2020 – Samen werken aan ontwerpkracht in samenwerking met de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Infrastructuur en Milieu, vormt eind 2016 de aanleiding om terug te kijken naar de resultaten van 25 jaar stimulering van Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp in Nederland.

Directeur van Het Nieuwe Instituut Guus Beumer opende de bijeenkomst met een warm welkom aan alle gasten. Hedy d’Ancona, voormalig Minister van Cultuur, Adri Duivesteijn, voormalig wethouder Den Haag en Almere en oud-directeur NAi, Rijksbouwmeester Floris Alkemade en vijf jonge ontwerpers spraken tijdens de publieksbijeenkomst over de relevantie van ontwerp en het belang van nationaal architectuurbeleid. De opening van de tentoonstelling werd door de sprekers vooral aangegrepen om in te gaan op de rol van ontwerpkracht bij maatschappelijke thema’s.

Aan opgave geen gebrek

In zijn inleiding benadrukte Floris Alkemade de invloed van digitalisering, teruglopende budgetten en de crisis die de beroepsgroep halveerde. "Een aardverschuiving voor de ontwerpsector. Daarnaast zijn de toenemende levensverwachting, de komst van vluchtelingen en veranderende gezinssamenstelling relevante thema’s waarop de ontwerpwereld moet inspelen. De vraag is wat je met de toekomst wilt, wat je als ontwerpwereld kan betekenen bij maatschappelijke verschuivingen."


De tentoonstelling biedt dan ook de uitgelezen kans tot reflectie. Door niet alleen terug te kijken naar 25 jaar ontwerpkracht, maar ook door thema’s van nu te adresseren. Alkemade benadrukte daarbij het unieke instrument van rijksarchitectuur. "Het is meer dan beleid alleen. De nota’s geven een beeld van wat we de afgelopen jaren belangrijk hebben gevonden. Wat werd relevant geacht? Wat zijn de zichtbare resultaten? En wat kunnen we daarvan leren? De beleidsnota’s zijn daarmee onderdeel van onze cultuur geworden."

‘Lekker veel te doen’

Hedy d’Ancona kijkt tijdens het panelgesprek onder leiding van Patrick van der Klooster, terug op de eerste nota Ruimte voor Architectuur uit 1991. "Toen een nieuw en interessant maar bovenal uitgesproken instrument om veel impact te hebben op de samenleving." d’Ancona spreekt ondanks het belang van de nota stevige woorden over de nooit opgeloste woningnood en de desastreuze gevolgen daarvan voor de bevolkingssamenstelling in onze steden. "Ook het marktconform aanbieden van rijksvastgoed en de decentralisatie in het ruimtelijk beleid zijn reden tot zorg. De nota’s hebben aangetoond dat enige vorm van centrale sturing nodig is om maatschappelijke belangen en kwaliteit te waarborgen. En met de vergrijzing, vluchtelingen en het klimaat is er ‘lekker veel te doen’."

Institutionalisering

"Het feit dat je de architectuur- en ontwerpsector niet zomaar kunt overslaan is van groot belang."

Adri Duivensteijn onderstreept het belang van de institutionalisering van ruimtelijke inrichting die de nota Ruimte voor Architectuur betekende. "De wederopbouw riep om architectuur, en door de onopgeloste woningnood is dat eigenlijk nooit meer verdwenen. Stadsvernieuwing is een culturele daad waarbij voortdurend behoefte is aan nieuwe ontwerpoplossingen als uiting van de tijd."

Toekomst

Na teruggekeken te hebben, rijst natuurlijk de vraag hoe de komende 25 jaar architectuurbeleid er uit gaan zien. Vijf ontwerpers zijn uitgenodigd hun visie over nieuwe ontwerpopgaven op het gebied van energietransitie, herbestemming, krimp en duurzaamheid te belichten.

• Dingeman Deijs, dingeman deijs architects, presenteert met Warmsterdam een ontwerponderzoek waarbij het verhaal van stadswarmte zichtbaar wordt gemaakt door ingrepen in de stad. Zoals door restwarmte verwarmd straatmeubilair; ontwerp ter bevordering van het bewustzijn over warmte.
• Teun van den Ende, lid van het H-Team, gaat in op de potentie van herbestemming bij de leegstandsproblematiek en daagt de sector uit om met écht nieuwe bestemmingen te komen om grip te krijgen op de leegstand.
• Arjen Vedder, planoloog gemeente Winterswijk, presenteert het onderzoek naar vitale winkelcentra in de Achterhoek, waar wordt ingezet op een regionale urgentiebesef en een vervangingsmarkt om antwoord te bieden op o.a. krimp, leegstand in de regio. Deze pilots zijn gedaan naar aanleiding van Oog voor de buurt onderzoeksresultaten in de Achterhoek.
• Paul van Bussel, partner bij De Unie Architecten en betrokken bij Nederland Wordt Anders, toont het duurzaamheidsgedreven ontwerp van het Energy Acdemy Europe in Groningen, een onderwijsgebouw met een voorbeeldfunctie op het gebied van duurzaamheid en zero-emission.
• Opvallend was de presentatie van Walden, een jong bureau voor kleine zelfvoorzienende architectuur met een vernieuwende en idealistische blik op de mogelijkheden van architectuur. Voorbeelden van alternatieve woonvormen en een pleidooi voor meer experimenteerruimte voor beleid en regels onderbouwt hun stelling dat de bouwsector achter blijft bij de verandering in de samenleving.

Tentoonstelling

De expositie Rijk aan Ontwerpkracht toont de veelkleurige oogst van de afgelopen decennia. Deze door het atelier Rijksbouwmeester samengestelde tentoonstelling laat een groot aantal plannen zien die zijn voortgekomen uit het stimuleringsbeleid en het opdrachtgeverschap van het Rijk. In de tentoonstelling is tevens ruim aandacht voor jong talent, internationalisering en ontwikkeling in het architectuuronderwijs.

De tentoonstelling is een initiatief van Rijksbouwmeester Floris Alkemade in samenwerking met de ministeries van Onderwijs Cultuur en Wetenschap en van Infrastructuur en Milieu. De tentoonstelling is in 2017 en 2018 op diverse locaties in Nederland te zien.

De tentoonstelling is samengesteld en vervaardigt door Kirsten Schipper en Jeroen Kramer. De tentoonstelling Rijk aan Ontwerpkracht is van 10 februari t/m 26 maart te zien in Arcam Amsterdam. 

Opening: 10 februari 18.00 met o.a. Rijksbouwmeester Floris Alkemade.