Landschap langs kades ontwerpend onderzocht
In opdracht van het CRa en Waterschap Rivierenland heeft LOLA landscape architects volgens het principe van de adaptieve kade een landschapsarchitectonische voorverkenning opgesteld van de versterkingsopgave van de kade van de Achterwaterschap. In aanloop naar het versterken van de kade heeft LOLA drie alternatieven geschetst die elk op verschillende wijze ruimtelijke, ecologische en waterkundige uitdagingen adresseren. De cultuurhistorische kenmerken van de kade en omgeving zijn ingezet als bron van inspiratie voor de omgang met het landschap. Waterschap Rivierenland gebruikt de voorverkenning om in het vervolg met gebiedspartners in dialoog te gaan.
De Alblasserwaard is een voorbeeld van een langzaam zakkend veenweidelandschap. Omdat veel van de kades langs de watergangen hoger liggen dan het omringende landschap, vervullen de kades ook de functie van regionale waterkering. Veel aandacht gaat doorgaans uit naar de primaire waterkeringen, maar dat ook regionale waterkeringen kwetsbaar kunnen zijn werd duidelijk in 2003, toen een veenkade in Wilnis afschoof en het dorp blank zette. Een soortgelijke doorbraak vond plaats aan de Rottekade in Rotterdam. In het geval van een lang aanhoudende droge periode kunnen kades of dijken gaan ‘drijven’ op de ondergrond, afschuiven of wegzakken. De kades moeten daarom periodiek versterkt (opgehoogd) worden. Naast de zorg voor waterveiligheid bieden kadeversterkingen ook de kans om landschappelijke waarden een impuls te geven.
Dijkportret
Er ligt een grote opgave in het Nederlandse rivierenlandschap om kades te versterken. Het is niet standaard dat vroeg in het traject, gedurende de voorbereiding van een kadeversterking, gekeken wordt naar de kansen en mogelijkheden van de omgeving van de kade. Behalve waterveiligheid draait de dijk om het verhogen van de ruimtelijke kwaliteit en het verenigen van maatschappelijke- of gebiedswaarden. Vanuit het CRa is daarom initiatief genomen om de ambities van de Visie Erfgoed en Ruimte (VER) te verbinden met de hoogwaterveiligheidsopgave. De landschapsarchitectonische voorverkenning is daarom gebouwd op het zogenaamde dijkportret, een cultuurhistorische kenschets van het gebied waarin de regionale kering is gelegen.
Adaptieve kade
De landschapsarchitectonische voorverkenning is inspiratie voor de aanpak van andere dijken en kades in laaggelegen delen van Nederland. Met het principe van de adaptieve kade heeft LOLA drie alternatieven ontwikkeld. De inrichting van de steunberm van de kade (en daaraan gelegen kavels) heeft daarin telkens een andere landschappelijke invulling. In elk van de drie alternatieven is gestreefd naar een integrale benadering met aandacht voor:
- Integratie van ontwerp en techniek
- Ontwikkeling van natuurverbindingen
- Ontwikkeling van een duurzaam watersysteem
- Agrarisch grondgebruik ondersteunen en innovatieve koppelingen maken
- Verbeteren recreatieve en toeristische beleving van het landschap en de cultuurhistorie
LOLA landscape architects is auteur van de publicatie Dijken van Nederland. Het onderzoek naar dijken en kades dat ze voor dit boek hebben uitgevoerd vormde voor het CRa aanleiding om LOLA ontwerpend onderzoek te laten doen en alternatieven voor een kadeversterking te laten maken. De opdracht is tot stand gekomen in samenwerking met Waterschap Rivierenland. De landschapsarchitectonische voorverkenning is via de link te downloaden.