Werkplaats Landschap
Om meer vat te krijgen op de betekenis van ‘landschap’ in de Nationale Omgevingsvisie sprak Rijksadviseur Landschap en Water Eric Luiten op een inspirerende bijeenkomst in de Metaalkathedraal in Utrecht. In het kader van het opstellen van een nieuwe Nationale Omgevingsvisie organiseert het Ministerie van I en M rondom verschillende thema’s ‘Werkplaatsen’ met een keur aan professionals. Het CRa levert bijdragen aan de Werkplaatsen voor landschap en voor infrastructuur.
De presentatie van Eric Luiten vormde een opmaat naar de discussie over herinnering en belofte als kernbegrippen bij een goede omgang met ons landschap. Het gaat er volgens Luiten om een goede balans te vinden tussen deze begrippen. Herinnering gaat over de landschappen waarmee we ons identificeren, zoals de gemaakte landschappen van de polders. Deze landschappen koesteren we en nemen we graag in bescherming tegen verandering. Bijvoorbeeld in de toekenning van de Unesco-status, zoals voor De Beemster.
Herinneringsbeleid
Ook het voormalige rijksbeleid van onder meer bufferszones en nationale landschappen zijn een vorm van ‘herinneringsbeleid’. Nu dit beleid geschrapt is, komt het onderwerp als een boemerang terug, aldus Eric Luiten. Hij wijst op ‘opstandige burgers’ ('Nee tegen ontpoldering') en op de moties van onder meer Stientje van Veldhoven en Lutz Jacobi in de Tweede Kamer. Eric Luiten: ‘Het onderdeel ‘belofte' is nog onvoldoende ingevuld.’ Burgers, marktpartijen en overheid zijn nog zoekende naar een werkbare verhouding in relatie tot de ontwikkeling en de kwaliteit van ons landschap.
Dienstbare onderlegger
Eric Luiten presenteerde ‘de Landschappelijke Constitutie van Nederland’, een samen met Alterra ontwikkelde kaart, die als dienstbare onderlegger kan helpen om ruimtelijke ontwikkelingen zorgvuldig te laten ‘landen’ in het landschap zodat nieuwe kwaliteit ontstaat. ‘Wellicht is het landschap meer gediend met goede omgangsvormen om ruimtelijke ontwikkelingen te kneden tot prachtige landschappen dan met beschermingsregimes die alles op slot zetten’, aldus de rijksadviseur.
Pragmatisch kiezen
In de discussie kwam naar boven dat integraliteit niet altijd het toverwoord is. Misschien kunnen we beter pragmatisch kiezen voor enkele transities die we heel goed gaan doen. Bij goed gekozen ingrediënten zou dat zelfs zomaar tot een nieuw ontwerp voor Nederland kunnen leiden. Volgens de zaal blijft het bieden van een stip aan de horizon een taak en verantwoordelijkheid van de overheid. Projectleider PARK21 Rob van Aerschot (gemeente Haarlemmermeer): ‘De markt kan heel veel. Maar dan sámen met een participerende overheid.’