Samenhang landschap in beeld
Het landschap is te vondeling gelegd, concludeerde rijksadviseur Eric Luiten naar aanleiding van de Landschapstriënnale in Park Lingezegen in 2014. Een overdracht van Rijk naar provincies van landschapsbeleid heeft immers niet plaatsgevonden. De Rijksadviseur heeft daarom het initiatief genomen tot de uitvoering van een quick scan naar de stand van zaken rondom het landschapsbeleid in de 12 provincies. Zijn advies aan het Interprovinciaal Overleg (IPO) is nu verschenen, inclusief een kaart met de ‘Landschappelijke constitutie van Nederland.’
Eric Luiten komt in het advies tot de conclusie dat de inspanningen van de gezamenlijke provincies niet leiden tot een samenhangende benadering van de nationale landschappelijke structuren van ons land. Eric Luiten: ‘Daarom heb ik een kaart laten maken door onderzoeksinstituut Alterra, waarop die essentiële dragers zijn afgebeeld. Ik beschouw die kaart, in al zijn neutrale eenvoud, als een dienstbare, landschappelijke onderlegger voor alle partijen die de komende maanden en jaren ruimtelijk onderzoek willen doen of ruimtelijke beslissingen voorbereiden over de toekomst van het platteland.’ Met de kaart vraagt het CRa aandacht voor het landschappelijk ‘laadvermogen’ van Nederland en de breed levende behoefte aan helderheid over de invulling van publieke verantwoordelijkheid bij de bescherming en ontwikkeling van het landschap.
Transformatie
Aan samenhang in het beleid is des te meer behoefte met de verdergaande transformatie van het landschap als gevolg van onder meer de energietransitie, investeringen in infrastructuur en het Deltaprogramma. Opgaven zoals de ontwikkeling van windparken en zonneakkers, de agrarische schaalvergroting, dijkversterking, leegstand en krimp en de toekomst van de veenweiden hebben een nationaal karakter. Vandaar dat de Tweede Kamer recent de vraag naar een nationale visie op het landschap heeft gesteld en de provincies die handschoen graag samen met de staatssecretaris van EZ en de minister van IenM willen oppakken.
Adviezen
De Rijksadviseur Landschap en Water komt voor het IPO tot een aantal aanbevelingen.
- De inzet van IPO kan het verschil maken. De quick-scan naar provinciaal landschapsbeleid maakt duidelijk dat coherentie en consistentie nu ontbreken. Daarom adviseert het CRa de 12 benaderingen grondiger met elkaar te vergelijken en te bezien welke gezamenlijke elementen uit die benaderingen zijn te herleiden.
- Het overzicht van 12 provinciale benaderingen laat zien dat er behoefte bestaat aan houvast bij het streven naar integrale ruimtelijke kwaliteit. De factor landschap kan daarbij als basis fungeren voor de formulering van ruimtelijke kenmerken en principes waarop idealiter wordt voortgebouwd.
- Richt de interprovinciale visie niet alleen op landschappelijke resultaatseisen maar ontwikkel met de gezamenlijke provincies een proces waarmee effectief kan worden gestuurd op de verbetering van landschappelijke kwaliteit.
- Koppel de visie op de toekomst van het Nederlandse landschap aan de urgente ruimtelijke ontwikkelingen zoals energietransitie, hoogwaterbescherming, GLB en vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen en maak deze operationeel.
- Evalueer de gezamenlijke ervaringen met de Provinciale Adviseurs Ruimtelijke Kwaliteit (PARK) en overweeg dan een 12-tal benoemingen van deskundigen die gevraagd en ongevraagd adviseren. Faciliteer dit netwerk van provinciaal adviseurs en stem hun werkzaamheden af met de activiteiten van het Delta-Ontwerpplatform en het aangekondigde O-team van het Ministerie van IenM.
Download het complete advies.