Visie nodig op de grote ruimtelijke thema’s
Per 1 september is architect en stedenbouwkundige Floris Alkemade Rijksbouwmeester en voorzitter van het College van Rijksadviseurs. Floris Alkemade zal als Rijksbouwmeester zijn stempel drukken op de omvangrijke opgave van afstoot en transformatie van rijksvastgoed waar het Rijk momenteel voor staat. Het Atelier Rijksbouwmeester ziet hij als een plek voor strategische reflectie op projecten en grote maatschappelijke thema’s. De rol van het ontwerp is een middel om actief in te grijpen.
Tot begin december neemt Floris Alkemade een periode van ‘wittebroodsweken’ in acht, waarin hij de agenda zal formuleren voor zijn rijksbouwmeesterschap. Met het aantreden van Floris Alkemade zal het College van Rijksadviseurs naast de Rijksbouwmeester bestaan uit Rients Dijkstra, Rijksadviseur Infrastructuur en Stad, en Eric Luiten, Rijksadviseur Landschap en Water.
Complexe gebiedsontwikkeling
Floris Alkemade was na zijn afstuderen bij Rem Koolhaas aan de TU Delft achttien jaar lang verbonden aan het bureau OMA, waarvan de laatste 7 jaar als partner. Hij werkte aan grote projecten en studies over de hele wereld, zowel op het schaalniveau van de architectuur als van de stedenbouw. In Nederland werkte hij onder meer aan het nieuwe Stadshart van Almere, het Paard van Troje in Den Haag en een studie naar de Deltametropool. In Lille werkte Alkemade aan het masterplan voor Euralille, een complexe gebiedsontwikkeling met daarin het nieuwe TGV-station. Met dit project vestigde OMA definitief haar naam als uitvoerend bureau. Sinds 2008 leidt Floris Alkemade zijn eigen bureau FAA. Hij combineert zijn rijksbouwmeesterschap met zijn werk voor FAA en zijn lectoraat aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam.
Reflectie
Onderwijs geven vindt Floris Alkemade van belang, omdat hier de reflectie kan plaatsvinden waarvoor in projecten zelf vaak de tijd ontbreekt. ‘Die mogelijkheid maatschappelijke opgaven te kunnen definiëren en het onderzoeken van de rol van het ontwerp daarin vormen een belangrijk deel van mijn motivatie om “ja” te zeggen tegen het rijksbouwmeesterschap.’ Met FAA werkt Alkemade onder meer aan grootschalige architectuurprojecten in Frankrijk, waaronder de herontwikkeling van het 600 meter lange entrepotgebouw Macdonald in Parijs. Opvallend in Frankrijk vindt hij de grote betrokkenheid en duidelijke visie van politiek en bestuur bij ruimtelijke opgaven, iets wat Alkemade in Nederland mist.
Moment van twijfel
Als architect gaat Floris Alkemade steeds uit van de eigenheid van een opdracht. ‘Ik probeer de neiging om direct antwoorden te formuleren te onderdrukken en neem de tijd om eerst de vraag zelf te onderzoeken. Voor je ontwerpt, moet je een moment van fundamentele twijfel toelaten om de context beter te leren begrijpen en niet te snel mogelijkheden uit te sluiten.’
Belang van herontwikkeling
Floris Alkemade wijst ook op het grote belang van herontwikkeling. ‘We hebben te snel de neiging om gebouwen die hun huidige functie verliezen af te schrijven als onbruikbaar, zeker als we ze toevallig niet mooi vinden. Maar als je niet te bang bent om met andere aannames te werken, en indien nodig radicale ingrepen te doen, kun je verrassend veel gebouwen uitstekend herprogrammeren en er ook nieuwe kwaliteiten aan toevoegen. Onze historische binnensteden kregen hun waarde doordat er eeuwenlang aan gesleuteld is; een dergelijke benadering zouden we voor gebouwen ook veel vanzelfsprekender moeten vinden.’