Omgevingskwaliteit beter borgen in de Omgevingswet
Over het belang van de borging van ruimtelijke kwaliteit in planprocessen bestaat onder lokale bestuurders geen enkele twijfel. Rijksadviseur Stad en Infrastructuur Rients Dijkstra leidde tijdens de Architectuur Lokaal-manifestatie Hitte in de Delta het debat over de ‘Q-factor’. Bij de deelnemers bestaan echter de nodige zorgen over de invulling van het begrip omgevingskwaliteit in de nieuwe Omgevingswet.
Ruimtelijke kwaliteit is een maatschappelijke doelstelling, stellen José van Campen en Sandra van Assem, auteurs van het rapport Q-factor, een onderzoek naar het functioneren van kwaliteitsteams. In de Omgevingswet dreigen met name de ‘zachtere’ aspecten van ruimtelijke kwaliteit ondergesneeuwd te raken, aldus Van Campen. Wethouders Roeland van der Schaaf (gemeente Groningen) en Han Hefting (gemeente Beemster) en gedeputeerde Hans Konst van de provincie Friesland vonden ieder effectieve manieren voor kwaliteitsborging. Zoals de keukentafelgesprekken met deskundigen bij de Friese boeren thuis over nieuwe stallen en de slimme ontwerpoplossingen voor de onlangs bekroonde nieuwe kaasmakerij CONO, dat naadloos past in het monumentale landschap van de Beemster. Allen wijzen ze op het belang van professionals met kennis van zaken, die samen met bewoners, ontwerpers en andere betrokkenen het gesprek aangaan, zij het aan de keukentafel dan wel in een Q-team of enige andere vorm van kwaliteitsborging.
Advies Omgevingswet
Binnen hun eigen gemeentelijke en provinciale verordeningen en visies is ruimtelijke kwaliteit verankerd. Toch vragen de drie bestuurders tijdens het debat nadrukkelijk om ‘back up’ vanuit de Omgevingswet. De Rijksoverheid kan zorgen voor meer duidelijkheid, meent Hefting, zonder dat dat hoeft te leiden tot rigide regelgeving. Een stap in de goede richting zou zijn het ook door gemeenten laten opstellen van een omgevingsvisie, stelde Rients Dijkstra. Het CRa heeft deze maatregel bepleit in een advies over Omgevingswet aan minister Schultz van Haegen. In die lokale omgevingsvisies zouden als onderdeel van de zorgplicht voor de fysieke omgeving, naast de bescherming van gebouwen, stedelijke ensembles en landschap, ook de samenhangende ontwikkeling ervan een plaats moeten krijgen.
Ruimtelijke kwaliteit
Oud-Rijksbouwmeester Tjeerd Dijkstra nam na afloop van het debat het eerste exemplaar van Q-factor in ontvangst. Hij pleitte daarbij voor een steviger rol voor de Rijksbouwmeester als spil in een stelsel van ruimtelijke kwaliteitsborging, op schaalniveaus van gemeente tot Rijk. Hij opperde zelfs voor de aanstelling van een Rijksadviseur voor Ruimtelijke Kwaliteit. Rients Dijkstra ondersteunt het pleidooi van de oud-Rijksbouwmeester voor een spilfunctie van de Rijksbouwmeester in de bewaking van ruimtelijke kwaliteit op landelijk niveau. Rients Dijkstra: ‘Ik heb daarbij een kanttekening. Een aparte Rijksadviseur voor Ruimtelijke Kwaliteit zou teveel van het goede zijn. De huidige drie Rijksadviseurs - de Rijksbouwmeester, de Rijksadviseur Infrastructuur en Stad en de Rijksadviseur Landschap en Water – zijn immers precies datgene waar Tjeerd Dijkstra om vraagt: adviseurs Ruimtelijke Kwaliteit, elk op hun eigen vakgebied(en).’
> Klik voor meer informatie over het CRa-advies met betrekking tot de Omgevingswet.