Eerste resultaten Loket Knooppunten
Op initiatief van de Rijksadviseur voor Infrastructuur en Stad Rients Dijkstra is in 2014 het Loket Knooppunten opgezet. In het vervoersnetwerk is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd, maar de kwaliteit van de stationsomgeving (het knooppunt) blijft vaak achter, waardoor de investeringen in de infrastructuur niet tot hun recht komen. Met het Loket zoekt de rijksadviseur naar manieren om de balans te verbeteren: door knooppuntontwikkeling te stimuleren en versneld van de grond te krijgen.
De rijksadviseur reageert met het Loket Knooppunten op de gebrekkige samenhang tussen investeringen in het mobiliteitsnetwerk en lokale ruimtelijke ontwikkeling, een gebrek aan samenhang dat recentelijk werd bevestigd in de rapportage Kiezen én Delen van het Planbureau voor de Leefomgeving. In 2014 is een start gemaakt met de eerste drie knooppunten: Weesp, Beverwijk en Hoofddorp. Tijdens een lezing bij I en M presenteerde Rients Dijkstra tussentijdse resultaten en benadrukte hij het belang van knooppuntontwikkeling in het licht van de agglomeratiekracht van de Nederlandse Netwerkstad, de betere benutting van het netwerk en de vraag naar duurzame verstedelijking.
Ruimtelijk denker
Tot 2016 selecteert de Rijksadviseur jaarlijks drie stationsgebieden voor het knooppuntenloket op basis van de strategische betekenis van het knooppunt in het mobiliteitsnetwerk en de stedelijke omgeving. Ook het enthousiasme en het draagvlaak bij lokale partijen om te werken aan een gefaseerd ontwikkelproces speelt een belangrijke rol. Per knooppunt wordt een ruimtelijk denker ingeschakeld, die samen met de rijksadviseur en andere specialisten lokale initiatieven en kansen in kaart brengt en koppelt aan ambities voor de lange termijn. Na een kort proces van analyse en ideevorming wordt een advies uitgebracht voor een stapsgewijze ontwikkeling die al op korte termijn tot zichtbare verbetering zal leiden. Lokale partijen zijn verantwoordelijk voor de uitvoering, maar kunnen rekenen op ondersteuning van de rijksadviseur. Het Loket heeft daarmee een aanjaag- en een voorbeeldfunctie: het stimuleert en katalyseert, maar levert tegelijkertijd praktische kennis en goede voorbeelden op.
Lokale energie
De eerste resultaten van de stapsgewijze aanpak zijn in de drie geselecteerde stationsgebieden te zien. Zo helpt het inzichtelijk maken van belangen en nieuwe kansen om grote vastgoedgedreven ontwikkelambities - die niet van de grond komen - los te laten en te vervangen door realistische en uitvoerbare plannen met hoge kwaliteit. Ingrepen en acties worden benoemd die op korte termijn resultaat opleveren. Het zijn verbeteringen die met beperkte financiering en onafhankelijk van andere ingrepen kunnen worden uitgevoerd. Het gaat daarbij om het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van het stationsgebied en de routes naar de omgeving en het aangenamer maken van de overstap op andere vervoerssystemen. Door de analyse en ideevorming wordt een verandering zichtbaar in de manier van denken over gebiedsontwikkeling en wordt lokale energie uitgedaagd.
Faseren werkt
Uit de cases van drie knooppunten kan nu al voorzichtig worden geconcludeerd dat stapsgewijze verbetering van de stationsomgeving werkt. Door duidelijkheid en openheid te geven over ambities en belangen van betrokken partijen ontstaan coalities waarmee gemeenschappelijke doelen aangepakt kunnen worden. Ook met beperkte middelen kunnen verbeteringen tot stand komen. In de komende maanden worden de drie gemeenten door het Loket Knooppunten verder geholpen om de ambities en vrijgemaakte energie te vertalen in concrete projecten die gefaseerd kunnen worden uitgevoerd. Binnenkort volgt de selectie van de drie knooppunten voor het tweede jaar van het programma.